Franz Wolf
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)
Franz Wolf (* 9. April 1907 ä Krummau, Böhmen; † net bekannd) woch önö Scharvührer bei d dütsche SS. Opjrond va Vorbräche em Vornichtungslajer Sobibór, vöör di hä vorantwortlich jemaad wood, wood hä em [[Sobibór-Prozess] zo 8 Joohr Jevängnis vorurdeeld.
Si Lääve Ändere
Wolf hod dr Berof Vöchter jeliird, vong ävver ke Werk und vordeende bes 1939 si ischde Jeld em Lade van önö Fotojraf. 1936 troon hä d Sudetendütsche Partei beij. Als öt Sudeteland an öt Dütsche Reich veehl, wood hä zo d Wehrmacht äjetrocke un kämpfde ä Poole un an d Westfront.
Em Januar 1940 wood Wolf no Berlin jeroffe un mood kott dono ä Hadamar kranke Mänsche vöör d Vorjasung fotojrafeere, ö Werk, däm hä bes zm Vröschjoohr 1943 nojäng. Si Werk ändernde sisch em Määz 1943, als hä övver Lublin no Sobibór koom, wo dö Dütsche ö Vornichtungslajer opjebouwd hodde. Em Vornichtungslajer Sobibór bestäng sing Opjaav doren, dovör z sorje, dat di Kleer, di di Jüdde vöör d Jaßkammer aavjelaad hodde, opjesammeld un no Jeld dörchsood wode.
Va Wolf wood övverlävverd, dat hä sisch övver di Persune, di ö paar Minütte spiidr sterve wöde, löstich jemaad had. Önö Sproch, däm hä döck brudde, woch: „Flott, flott, leev Vraue, Werk maad öt Lääve söss.“
Dat Wolf beij öt Böschkommando jewerkd had, es jeseschert, övv hä beij öt Erschösse va Mänsche metjemaad had övv mä zöjekekke had, kann net bewesse wäde. Secher es ävver, dat hä met d Peitsch döck Lüüh jeschlaare had.
Als no dr Opstand va Sobibór öt Lajer opjelößd wood, vorsatz mo häm no Italije, wo hä beij öt Sonderabteilung Einsatz R, önö Äsatz zo d Vornichtung va Jüdde benotzd wood un jäje Partisane kämpfe mood.
Am Äng vam Zweide Weltkresch maade Wolf sisch us dr Stöpp un vorstoch sisch ä Österreich, wo hä ävver van Soldate us d USA jevonge un en ö Lajer no Weiden jebraad wood. Als hä entlosse wood, werkde Wolf bes zm Mai 1946 als Fotojraf vöör d US-Armee.
1960 wood hä ä Eppenheim vassjenomme un em Sobibór-Prozess aajeklachd un vöör schöldich jesproche, winnichstens 39.000 Mänsche ömjebraad z ha. 8 Joohr mood hä aavsetze.