Wikipedia:Wi schriif mer dat? / Ripoarėsch Töhn

Koot: Beß nit bang, schriev wie De shprichß oder wie De meinß. Wann et sinn sull, kütt ejner vöbej un määt et beßßer. Do kannß och dröm frare. Mit krijen och noch en Sigg övver Wikipedia:Uns Sproche un Dialekte.

Mieh Jrundsätzlich Ändere

  1. Jeder schriev, wie em de Fingere jewahßen sin.
  2. För Kölsch jitt et zweierlei Bööcher, die sich natürlish uneins sind,
  3. Et jitt bei Wikipedia lück, die sin he esujett wie stuarts in der Wikipedia!

Se bouen et interface e.t.c.. Diese lück hejßen:

  • Purodha Blissenbach
  • Dbach
  • Abzt.

P.S. Jeder der am interface metboue will, soll sich in der Wikipedia bej ejnem der drej Benutzer melde!

  1. Bejründunge för villerlei Schriefwiese:
    • Et stecke jo och Sprechwiese dohinger
    • Ävver nit üvverall
    • Et sull mööshlishst jeder verstonn künne
    • Un mer musset loud lesse künne
    • Alles immer jlish schrieve, dat mösse mer wirklish nit hann. Mer sin doch Indeviduwaliste – oder iss dat wi beim Komißß he?
    • Unn wat es mit unsere ville Dialekte? Janz ejnfach: jeder schriev der Singe. (Oder watt hä well, moß jo net der Eijene sinn).

Websigge — wi et di anndere maache: Krieevelsch

Mieh Konkret Ändere

Jeder määt, wie_t iim jevällt. Wä well, oder wä noch kein eijene Meinung hät, däm schlare mer dat he vür:

Zwesche Wööt Ändere

_ (Woortverbindunge) Ändere

Mir hänge jo öff de Wööd zesamme: do hätte jet jedonn = do hät hä jet jedonn. Die schrieve_mer net zosamme, weil dat jet schwerer ze lesse iß, shtattdeßßen packe mer ne _ dozwesche, un schrieven, wi mer_t shprish: do hätt_e jet jedonn, som_mer noh_m Bahnhovv_erövver jonn?

Dat _ stüert nit, loohrt sish beßßer aan, als et ' wat üßßerdäm nommaal dafür steeit, wenn jet fottjefalle eß — es_ävver nit immer — un_de Lück sagen, dat se_t intuitif verstonn.

   (Zweschroum, Lierzeiche, Blank, Pauß zwesche Wöört) Ändere

Zwesche Wööd wo nit verbunge_sin, küdd_ene Blank (Leeotaßß, die jröößte, di mer han op der Kompjutertaßßtatuer)

, (Komma, en medel_lang Pauß) Ändere

Wann die Pauß zwesche zwei Wööd jett länger wid, maache_mer e Komma. (He wid keiner jequält, dat iß unß einzich Komma-Rejel)

— (Jedankeshtrech, en lange Pauß) Ändere

För_n lange Pauß maachemer wie andere oğ_ene_Jedankeshtresh.

Wer keine ääshte Jedankeshtrech op der Taßtatuur hätt, nimmp bitte bitte nit der Bindeshtrech doför. Do shrief mer beßßer ejnfach — un kritt — aanjezeich. Dat iß domet et bejm Sööke im Tex kejne Durjenejn för de Söökprojramme jitt.

. (Punk, Satz am_Eng) Ändere

Wenn_ene Satz vorbei eß, küdd_ene Punkt.

(Mer hätten och jet andereß nämme künne, ävver mer wollten internazjonahl nid_esu op_falle)

Die s, ß, sh, sch, ch, ğ, r, j - Konsonanten Ändere

Die Konsonante he künne koot un lang jesproche wääde. Se künne so lang_jetrokke weede, wie ejner wėll. Ußßerdämm sin se (phonemisch) verwandt meddenejn. Dat süht mer an su_jet: Wäsh → Wäje, Daach → Daare, Daach → Däsher, Doß → Dößjer, Blohß → Blohse → Blößjer, Ish jon → Ijj_ävver nit, weeje → jewoore, …

ß, ßß (Shtimmloßß scharf) Ändere

Wammer en scharfe, stimmlose ß-Laut hüre, dan shrieve mer immer ß.

Dat jit met jarantie keine, dä dat verkiehrt ußshpräche wed. Dojäje, beim S iß dat öff jenooch janz unkloh, ets rääch med "neue Deutsch Reshtschrievung vun 2003" eß dat jo noch beknackter jemaat woode, alß et dovüür ald woh.

s, ss (Shtimmhaff es_aam Summe) Ändere

Wammer ne kloore eindeutige Boochshtave für_t shtemmloose ß hann, dann ham_mer domet och_ene unverwääßelbar eindeutije fört shtemmhaffte s - et s.

Hurra kein Zweifele mieh! Do kammer jetz die Zauß - in_t Deutsche dääte mir_d wi die Sohse schrieve, un nit mieh Sosse, un keine ärme Deuvel määt dat je verkiehrt odder frööch einen em Reßtorang: Ick nix gutt Deutsch. Du mir helffe, Kachte lese, bitte, waß iß dat: Soßße?

sch (kräfftish, dunkel, lang), Ändere

Esu wi in Kölle in Kölsch.

sh (jet kööter, jet heller, jet undeutlijer) Ändere

Esu wi in english in shit.

ch (helles 'bönnches') Ändere

En "palatiniertes sh", esu wie in Bönnsch ich oder deutsch König oder nicht-bairisch Chemie odder janz bovve im Berjishe Flech un Fleech un Flääch un Fläch un flähch.

ch (wie en Daach) Ändere

ğ (de stimmhafte Versioon vun ch) Ändere

ğ för den Luud twüschen g un ch shriev de Plattdüüdtschen en ihrer Aanlejdung zom Schrieve vun Texte of freesisch (Fräisk) in http://nds.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Spraak_för_de_Artikels un ėn http://nds.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Plattdüütsche_Orthographie#Fräisk

Kümme_mer_bruche, möße_mer ävver nit. Mer kann jenausojot r shrieve odder ch, jä nohdemm, et klingk zimmlish äänlish (ußßer em Vüürjebersh)

Wer_t nit op der Taßtatur hätt, kann och ğ för ğ enjevve, un bei ğ kütt och ğ erus.

g, gg Ändere

Wi en Büggel un en Sig un em Senge.

r, rr (wie in Rouch, Murre, Muure, Sare) Ändere

j, jj Ändere

Die z, k, q, g, d, dt, t, p, b - Konsonaten Ändere

Die Konsonaten in dem Püngel he künne all nit lang jemaat wede.

ejnfache Wokahle (Monophthonge) Ändere

ė (Ton zwesche i un e) Ändere

Mir han ene Ton zwesche i un e. Der Ein säät et mieh wi i, ne Andere vėlleish mieh wie e ävver et es ejentlisch jrad do zwesche. Dä Ton es immer koot. De Betonung is immer woanders, ävver nit do däm ė drop.

Künne mer bruche, mößße_mer ävver nit. Mer kann och e oder i schrieve, wann einem dat ė ze_ömständlij_es.

Wer_t nit op der Tastatur hätt, kann ė för ė enjevve, un ė määt dat ė och.

ie, ii (en lang i) Ändere

Ejendlich künnte_mer ii schriive, ävver alldiweil mer sish beim Schrieve vun der Schull aan esu an dat ie jewennt hat, mache_mer unß nix drußß, wann enz ejner ie schrieve deiht.

Doppelwokahle (Difftonge, Diphthonge) Ändere

eu, öü, äu Ändere

Wie in Kölle in Deuvel oder Deue — kamm_mer och Döüe shrieve, et kling jlish, ävver dat lißß sich schlääshder saren vill Lück. En däm Woor Kindsdäuf hamm_mer nor_en Shrievwieß, do kamm_mer jenausujoot Kinnzdeuf oder Kinßdöüf för shrieve. Et kling sich ävenß zimmlish ejal.

ej, eih Ändere

In de Kölsche Wööt Drej, Ejner un Dejt dejt drej mool dat ej vörkumme, wat mer he mejne. Och wann ejner lejsh versöök sin kann, en ei ze schrieve, is dat verschiiden, et klingk anders.

ei Ändere

En däm deutsche Woot "Weiberfastnacht", en däm kölsche Woot "fein" (Dat Beishpill häß Do ävver fein paraat jemaat, dat eß wie Weinachte aam Eijelshtein) hüürt mer, dat dat ei jet offener jeschroche weed, als wie dat ej un miezdenß en andere Betoonung hätt.

ai Ändere

En däm Leed "Ai_Jai_Jai_Jai — Viivaah L_Espannjah!" hüürt mer dat ai jod, un wie es sish vom jewöönlijje ei ungerschaide däät. En de nommaale Sproch küdd_et zimmlish selde vüür, ävver mer wollten_ed_enß erwäänt han.

Rejele Ändere

Ejfach- unn Dubbelschrievung Ändere

  • Ne lange un janz lange Vokal weed dubbelt jeschrewwe (mer kann evver ie för ii schrieve, dat es et selve)
  • hinger enem koote Vokal küdd_ene dubbelte Konnsonannt, wennet jeiht.

Kommas Ändere

  • Einzije Komma Rejel: Mer maachen dann e , hin, wam_mer beim Shprechen en Paus maache. Ußßer, wenn mer stattdessn en — maachen, för_n lange Paus.

Dä Artikel iss noh koot. Äwwä eä könnt bald enz länger sinn, wenn do mithilfs.
Jlich aanpakke? Dann loß jonn!