Ursula Stern
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)
Ursula Stern[1] (* 28. Aujust 1926 ä Essen, Dütschland; † 1985 ä Israel) woch ön Jüddin, di als enn va 7 Vraue di Zitt em Vornichtungslajer Sobibór övverläävd had.
Hör Lääve Ändere
Vöör Sobibór Ändere
Ursula läävde ä Essen, höt had Dütschland vorlosse, als d Nazis d Macht övvernomme, un d janze Famelisch jäng no Holland. Do vorstoch Ursula Stern sich bes zm Januar 1943, als höt vorroone un vassjenomme wood. Hör näkßde Statiun woch öt Konzentratiunslajer va Vught, bevör öt en öt Lajer Westerbork jäng. Am 6. Aprel 1943 wood sö en önö Zoch jesatze, dä sö vottbraad, oohne dat sö woss, wohen öt joo sold. Sö nomm a, da töt Konzentratiunslajer Auschwitz-Birkenau Ziil van di Tuur se sold. Akomme send sö ävver ä Sobibor.
Öt Lääve ä Sobibór Ändere
Ö paar Dutzend jong Männer un Vraue woode zm Werke usjesood. Di Alde un Kranke woode op ön Kaar jesatze un vottbraad. Dä Rest van di Lüüh wood no ön Barack jebraad. Do moote sö d Saache aavstelle, bevör d Dütsche ön kotte Reed jehalde hand. Dobeij wood vorzalld, dat mo Schess had, dat Krankheete en öt Lajer jebraad wäde un jedder z iisch jeduschd weed, bevöör sö en önö zweide Zoch, dä at waade, en d Ukraine zm Werke jebraad wöde. Ursula un di anger Vraue moote dojäje noch 30 Minütte waade, iih sö en öt Lajer jebraad woode.
Wi Ursula Sobibór erläävde Ändere
Ursula kräät Werk en ön Barack, wo di Kleer van di Vorjaßde Mänsche jekroomt wode. Zo di Zitt ervoor Ursula, dat all di Persune, di em Lajer III, do wore d Jaßkammere, werke moote, no ön kotte Zitt sälvs ömjebraad wode, damet sö nüüß vorzälle kutte.
Sö vorzalld, dat meeßd am Friddach önö Zoch us Holland akoom. Dat leed sich an d Kleer un Saache erkenne, di Ursula kroome moot. Döck wore och Breefe dobeij. Doruss erkannd sö, dat am 6. Aprel 1943 önö Zoch met bes zo 3 Joohr ald Kenger zösamme met d Mamm un önö Daach spiidr Kenger bes zo 16 Joohr met hör Äldere öt Lajer va Vught vorlosse hodde un an önö Friddach ä Sobibór akoome. Zösamme wore dat onjeväär 1270 Kenger. Alle woode no öt Ätreffe ä Sobibór em Lajer III vorjaßd.
Dörch Eiße, dat di Akommende vorstoche hodde un en di Baracke vonge wood, kutt Ursula un di angere Lävensmeddele beij Sijj schaffe.
Aav un zo moot Ursula och em Bösch werke, öm Bööhm z välle un Holz z säje, dat vöör öt Vorbränne van di Lische nüdisch woch. Sälvs beij dr Bouw van öt jeplande Lajer IV, ä däm Munitiun us Russland opjewerkd wäde solld, had Ursula helpe mösse.
Dr Opstand un öt Lääve dono Ändere
Ursula woss, dat önö Opstand jeplant woch, kannd ävver net di Zitt. Als öt loßjäng, schaffde di Vrau öt, övver dr Stacheldroohtzung z klömme. Sälvs dä Wäch dörch ön Mineveld övverläävde sö. Völl anger Mänsche woode do en d Looht jejachd. Öm z övverlääve schloss sö sich d Partisane a, ön Zitt, di hör schlemmer vörkoom als dä Opendhald em Lajer.
Ursula had noch ön Zitt ä Holland jeläävd un es dann no Israel usjewandert, wo sö 1985 storv.
Jätt z lääse Ändere