Konzentratiunslajer Vught

He die Sie ös op Stolberjer Platt
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)

Dat Konzentratiunslajer Vught [1], dat och als Konzentratiunslajer Herzogenbusch bekannd es, litt ä Holland und deende völl Holländer als Dörchjangsstatiun zm Vornichtungslajer Sobibór.

Jätt va vreuer

Öt Lajer entstäng em Joohr 1942, wobeij dat Jeld dovör vörhen Jüdde aavjenomme wood. Am 5. Januar 1943 woch öt vädisch. Öt wood en enkele Deeler opjedeeld. Su ongerscheed mo tösche öt Vrauekonzentratiunslajer, öt Jeiselelajer, öt Jüddedörchjangslajer, öt Dörchjangslajer van d Polisse, öt Schotzhafflajer suwi öt SD- un Studentelajer. 45 Usselajere jehoote zo öt Konzentratiunslajer. 31.000 Lüüh, doronger 12.000 Jüdde, wode en öt Lajer äjesperrd. Dörch Zwangsarbeed vorsoote sö, dö Mänsche kapott z kriije. Völl werkde vöör d Firma Philips, di öt ermöjelichde, dat öt Lääve van d Jevangene net janz ösu schlemm aavleev. 750 Persune storve em Lajer, deels dörch Honger, deels dörch Krankheet. Angere wode erschooße.

2 Vörväll wode bekannd, di sich em Lajer zojedraare hand. Am 6. un 7. Juni vorleete 2 Zoch öt Lajer met zösamme 1269 Kenger. Di wode all em Vornichtungslajer ä Sobibór ömjebraad.

D Vorbrennungsövvend vöör Lische

Önö zweide Vörvall zeechd, met watt vöör önö Jrell d SS jäje d Jevangene vorjäng. Em Vrauelajer woch ön Vrau, di, öm öt net janz ösu schwoch z ha, aav un zo at öns jätt an d Wachpersune vorzalld. Dat koom öruss, di Vraue schnappde sich di enn un een van di Vraue schnee hör d Hoore aav. Di, di döck jätt vorroone hod, beschwerde sich, un dann wood di Vrau met di Schiir en ön Zell jestoppd. Di anger Vraue beschwerde sich un saate, dat sö all bestrovd wäde möte. Sö stöche all dohänger. Do koom dr Övvischde van öt Lajer un leed all di Vraue, öt wore 89 Vraue, en ön Zell va 5 m² stoppe. Öt paaßde ävver mä 74 do örän. Di angere 15 woode en ön zweide jestoppd. 10 Vraue us di voll Zell övverläävde dat net. Als sich dat drusse örömsproch, moot dr Övvischde singe Hott nämme, hä wood vorsatze.

Am 5. un 6. September 1944 wode d Jevangene us öt Lajer vott no Sachsenhausen jebraad. Ö paar Dach spiidr, am 8. September överjoove d Dütsche dat Lajer an öt Ruh Krütz. Vreij wood Vught ävver iisch dörch Soldate us Kanada, di am 27. Oktober 1944 äröckde.

Am Äng vam Zweide Weltkresch wood dat Lajer als Möjelichkeet jenotzt, Lüüh z enterneere.

Jätt z lääse

övver öt Lajer un d Jedänkstätt