Funktionelle Analfabetismus

He die Sie ös op Stolberjer Platt
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)

Dr Begreff Funktionelle Analfabetismus beträckd sisch op d Onfähichkeet va Lüüh, hön Fähichkeete z lääse, z schriive un z rechne em Alldach met Erfolch äzösätze. Analfabetismus es öt Onvörmöje, eefache Sätze ä erjendenn Sproch lääse un schriive z könnö.

Watt opvälld

Wä önö Analfabet es, dä kann övverhaupt net lääse un schriive, wä dojäje mä önö funktionelle Analfabet es, had ö Fönkche Gefööhl vöör öt Jeschrevvene, dat heecht öt Lääse un Schriive ä enn övv sing Moddersproch. Watt vääld es d Jenauichkeet beij d Jrammatik un Ussdrockswiiß. Met knappe Wööd heechd dat, dat enne, dä önö funktionelle Analfabet es un önö Täxt vöörjelaad kitt, ä os Jesellschaf net jott zöräät kütt un öt net packd zm Beispell önö Anträäch vöör ön Ställ us z völle. Hä kann och kenn Vordräch övv schreftliche Erklärunge vorstoh, Ziidunge lääse, Vorkiihrsschelder vorstooh, ö Läkßikon z rooth träcke övv önö Busplan lääse.

Dr funktionelle Analfabetismus setzt d Möjelichkeet d Informatiuns- un Kommunikatiumstechnik z notze, äng Jrenze (z. B. beij dr Äsatz va PCs).

Vorknöppung met Ärmod un Vorbräche

Di, di zo dö funktionelle Analfabete jehüüre, wääde döck en d Jesellschaf äjeschöchtert, hand Schwiirichkeete met d Jesondheet, lääve onger Sträss, hand winnijer Äkomme wi di angere un erliije anger Röckschlääch, di doher stamme.

D Polisse hand önö Zosammehang tösche di Eejeart un d Zaahl va Vorbreche vassjestalld. Öt wood erkannd, dat en öt 20ste Jahrhondöt 60 % van d Ärwaaßende ä Jevängnisse van d USA onger funktionelle Analfabetismus liije. 85 % van d jong Ärwaaßende ledde och onger Probleme, di met Lääse, Schriive un öt Rechne z do hodde.

Wi dock kütt öt vöör?

En d USA lääve onjeväär 15 Milliun Mensche, di onger funktionelle Analfabetismus liije. Dat am Aavang van öt 21ste Jahrhondöt. Ön jruuße Vorsescherung „American Council of Life Insurers” schriivd, dat öm d 75 % van d richste 500 Firme vöör d Werker Ongerricht abeene, öm z helpe. En d USA send 30 milliun Mensche net en d Laach, eefache Denge, di met Lääse z do hand, uss z vüühre.

Dat Nationale Zentr vöör d Statistik van öt Erträcke had örussjevonge, dat d Vähichkeet z Lääse dobeij ä 3 Zoote ongerdeeld wäde moss. Dat send öt Lääse va Jedichte, Dokumente un Lääse ä jruuße Mänge. Jedde Zoot had d Ongerjruppe jrondleejend, meddelmoss un vornönftisch. Bökikkd mo sisch dat beij d Vähichkeet, Jedichte lääse z könne, dann bedüüt jroondleejende Vähichkeet, dat d Persun sisch kotte Täkßte akikke kann, öm dodörch kleng Stöckcher van onkompleziirde Informatiune z vorstooh.

Watt öruss jevonge wood

Dörch Analfabete entstönd d Weetschaf Schäde van ö paar Milliarde Dollar, dörch jering Werkung övv dörch Vähler un Onväll.

Hee dä Atikel eß anfänglesch översatz uß de Wikipedija op Änglish

Websiije

• Lituraterre.org – Ön Züchiaterjrupp us Europa, di sich öm Analfabete kömmerd