Welkenraedt
Dä Lemma-Titel he es en de amplische Schrievwies.
(mieh kölsche Sigge)
unn jeshrivve wii_mer_t_shprish
(mieh Sigge jeshrivve wii_mer_t_shprish)
Welkenraat/Welkenraedt is en Dörp un en Jemeijnde em Arronndißßemang Verviers ėm Nocht_Ossdejl vun dä Belljische Provinz Lüttish (Luik, Liége) unn litt inn dämm Jebeet vun der Jemeinschaff vun denne die in Belljie Deutsch schwaade dunn.
Et hätt ėm Joohr 1994 offizjäll 8466 unn ėm Jannowaa vum Joohr 2005 knappe nünng dousend hundertveezish Lücksher drinn wunne jehatt, un daat vierunzwannzish un ene halve Qwadraatkillmeeter Land op de Ääd belääje. Sing Poßßleijzaal eß B-4840.
Vun Greeenwich uß jesinn litt datt up 50° 39' Nocht un 5° 58' Oßß,un et eß zwesche 230 et 354 Meetere huu övver Nommaalnull. De Uure Jonn em Winnter eijn Shtund, un emm Summer — jenau Appril beß Oktoober — zweij Stund vüür dä Greenwich Mean Time.
Och wenn dat in dä Wallonie litt un doo offizjääl franzüüsisch jeschwaadt weet, hann die Lück doch em Joohr 1963 en Waalmööshlishkeijt met dä belljische Bövvere errußjeholldt, esu künne se och de „Minderheijdtesprooche“ Neederlannß un Deutsch rädde un vüür allem, iir eijnhejmische Shprooch, di offizzjäll bei de Limburjische Sprooche jezallt weed, ävverre en ripuarishe Sprooch eß, wann ich rishtish enformeet ben. Welkenraad_eß allso en Faziliteijtenğemeente.
Dä Noobersch_Oot Hendrikkapelle — of franzzüüsisch Henri-Chapelle — eß met Welkenraedt en eijn Jemeijnd zosammejelaat. En Hendrikkapelle hätt de Ju_Eß_Aamii en Museeum unn enen Zalldaatefiithoff hann_se doo och.
Welkenraat iss_ene kleijne Iisebaan_Knootepungk aan de Linnije vunn sönnswoo övver Lüttish (Luik, Liége) noh Ooche (Aken, Aix-la-Chapelle, Aachen) unn wigger, unn vunn Welkenraat aff noh Eupen. Et sinn blooß fuffzeen Killomeetere vun Welkenraedt beß Ooche.
Wat frööjer woo
ÄndereVum zwüllefte Joorhundert aan, woo dat ene wischtijje Maatsoot för_t Ömlant.
Weetschafflish
ÄndereDe wishtishste Weetschtsberejshe vun dä Stadt sin der Handel, der Turißmuß, un Fabrikke die Hollz verärbejde dunn.
‘’’Os Moddersjprook’’’ (Leo Teller)
(vuur vergelieking tössje häökskes 't Doondesj Plat (Doenrade), zoeën 30 kilometer Noordelik vah Welkenraedt)
Wat men zech neet let gevalle, (wat me zich neet leet gevalle)
Es, went men os verbet te kalle (es, went me os verbaejt te kalle)
De sjprook, die os Modder os geliët, (de sjpraok, die os moder os gelieërd [haet])
En jekerenge hoeëg veriët. (en jieëkeree hoeëg verieërd)
De Moddersjprook es, vöar miensjelaeve, (de moderspraok is, vuur miensjelaeve [lang])
Onde, deep i gen hat gesjreve; (ónger, deep ì gen hart gesjrieëve)
En waet men ooch honderd joren oot, (en wirt me ooch honderd jaor oud)
Da verget me noch neet Oddesj woat. (dà vergèt me noch neet ouwesj woeërd)
Wie vruë woor der soldoot a gen front. (wie vruide zich de soldaot aan 't front)
Went en doo ene Plattütsche vond. (went 'r dao ènne Platduutsje vóng)
Wi hoof zech i gen brost et hat (Wie verhoof zich ì gen/de borst 't hart)
Went ze do kalden op hizeger plat! (Went ze dao kalde op zien ege plat!)
Et gel el ooch dom, egebeelde luuj, ('T goof aevewaal ooch dom, ìgebeelde luuj)
Dat zönt van die nömodesje va huuj, (Dat zint vah die nuujerwètse vah huuj/vandaag)
Die koom en vremde sjprook versjtönt (Die koom 'n vraem sjpraok versjtaon)
En domit an 't behaaj make zönt. (en daomit aan 't behej make zint)
(Welkender Plat - Leo Teller)