Jonge van d Via Panisperna
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)
D Jonge van d Via Panisperna es ön Jrupp va jong Forschere, di onger Vührung va Enrico Fermi werkde.[1] S vonge öruss, dat Neutrone su langsam wääde kutte, dat s vöör Käärreaktore jebrudd wääde kutte, ävver och ä Käärwaffe vöör d Spaltung nüüdisch woore.
Dr Naam van d Jrupp koom van d Strooß, wo öt Institut loch, d Via Panisperna. D Jrupp bestäng us Edoardo Amaldi, Oscar D'Agostino, Ettore Majorana, Bruno Pontecorvo, Franco Rasetti un Emilio Segrè. S woore all Füsiker, mä D'Agostino wooch önö Schimiker.
En d ischte Zitt werkde d Jrupp op öt Jebiid va Spektroskopi, dat heecht, d Interaktiun va Ledd met Atome wood ongersood, Elektrone dörch Ledd un ähnliche Welle op ön hühere Enerjistuf jebraad un di Enerji jemeiße, di beim Zöröckvalle vreij weed. Ävver och dat Väähle va Enerjilenie en öt Spektrum no Wääßelwerkung met Atomkääre un d Elektronehüll woore va Interesse.
En önö zweide Schrett ongersoote s dr Atomkäär sälvs. S beschooße häm met Neutrone un stalte vass, dat Kääre kapott jo kutte. D kapotte Kääre woode ongersood. Ävver d Metjledder van di Jrupp hand och Kääre met anger Kääre beschooße un dobeij vassjestalld, dat neu Kääre entstoh könne. Dodörch wood öt leeter, dr Opbouw van dr Atomkäär z vorstooh. Tösche 1933 un 1934 beschreeve s dr Beta-Zervall.
1938 zerveel di Jrupp onger d sisch ändernde Situatiun ä Europa.