Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Stommfilm“

Önö '''Stommfilm''' es önö Film, beij däm Beld un [[Ton|Tun]] net zösamme opjönomme wäde. Döck weed met Jeste un Jesechtsussdröck övvermeddelt, watt sonß met Wööd rövverbraad weed. Dörch Musik, di z. B. van ö Klaviir stammd, weed vöör jooh Senn jösorchd. Ongertitele ersätze d Wööd.

Dr ischde Film, dä ävver noch us enkele Belder op Papier böstäng, woch [[Roundhay Garden Scene]] un stammd us öt Joohr 1888. Ö paar Joohr spiidr, am 1. November 1895 zeechde d [[Gebrüder Skladanowsky|Brööhr Skladanowsky]] ä [[Berlin]] böwächde Belder. Zo d sälbe Zitt bouwde d [[Brüder Lumière|Brööhr Lumière]] ön Maschiin, beij dör önö Filmstriif met kleng Räähr böwächd weed. Am 22. März 1895 kräte d ischde Mänsche beij ön prevate Vörführung Filme z see. Bes dat Filme vöör öt Volk möjelich woode, durde öt noch bes zm 28. Dezember 1895. Ä [[Paris]] zeechde d Brööhr Lumière böwächde Belder.

D ischde Filme wore mä Dokumentatiune. Sö zeechde wi önö Zoch en dr Baahnhoff äräveerd un wi önö Könnig sing Krun op dr Kopp jösatze weed. Filme met [[Schauspieler|Schauspeller]] joov öt en d ischde Joohre noch net. Dat ändernde sisch isch no 1900, als [[Georges Méliès]] Filme driihnde, di jätt vorzälle woohle. Filme wi [[Die Reise zum Mond|D Reis no dr Mond]] un [[D Affär Dreivoss]] helte damols d Lüüh net mi op d Stööhl. Filme wode zweimol öt Ledd usjösatze, watt Denge möjelich made, di mo sisch net vörstelle kutt.

Dat, watt Melies zeechde, paaßde zo dat, watt d Lüüh em [[Theater|Theatr]] see kutte. Dat ändernde sisch met dr Film ''Dr klenge Doktor'' va [[Arthur Melbourne-Cooper]], dä öt ischde Mol ön [[Katze|Katz]] en ön Jruußopnahm zeechde, jätt da töt Volk us öt Theatr net kannd.

En di Zitt veel och dr ischde [[Erotikfilm]], dä met [[Am Sklavenmarkt|Am Sklaavemaad]] ä [[Österreich]] jedriihnd wood.

En d USA soch öt besser vöör dr Film us. Mo erkannd flott, dat met Filme Jeld z vordeene woch un Kinos hod dat jruuß Land jönoch. D ischde Zitt driihnde mo Filme ä [[NYSNew York City|New York]]. Dat ändernde sisch 1910 als di Filmlüüh [[Hollywood]] als neu Filmstadt ussmaade. He entstänge och d ischde jruuße Filme, Monumentalfilme, wi [[Cabiria]] ,[[D Jöburt van ön Natiun]] suwie [[Intollerence]], di jruuße Kulisse nüdisch hodde.

Vöör dr [[Erster Weltkreig|Ischde Weltkresch]] woch [[Frankreich]] dat Land, ä däm d meetzde Filme jedriihnt wode. Dat ändernde sisch en di Zitt van dr Kresch. D USA, di jo dörch dr Kresch komm jöstürd woode, kutte Filme mache, d Franzuse dojäje nett. Schauspeller wi [[Charlie Chaplin]], [[Buster Keaton]], [[Douglas Fairbanks Sen.]], [[Mary Pickford]] un [[Fatty Airbuckle]] steechde zo d bökanndsde Mänsche op d Wält op. Dörö Filme vüllde jruuße Kinosääl un braate Milliune en.

D Russe stallte met [[Sergei Michailowitsch Eisenstein|Sergei Eisenstein]] enne van d bökanndste Regisseure op d Bee, dä met Filme wi [[StraikStreik (Film)|Straik]] un [[Panzerkreuzer Potemkin]] Filme driihnde, övver di och hüü noch jösproche weed.