Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Ahl-Kölsche Shprooch“

Di Endeilung jeiht en de Houpsaach zeröck op dä [[Sprochweßeschaffler]] un [[Universität zu Köln|kölsche]] Professor]] [[Adam Wrede]]. Dä hät ußföhrlesch de Entwecklung vun de Shprooche en Kölle un öm bei ongersöhk, un wat di för Verbendunge hatte noh de andere jruuß [[Dijaläk]]te en [[Dütschland]]. Dobei hät hä beeds e [[Wööterbooch]] för de Ahl_Kölsche Shprooch<ref name="wrede-aks">Prof. Dr. [[Adam Wrede]]: ''{{lang|de|Altkölnischer Sprachschatz}}''. En eezte Livverung kohm em [[Johr 1928]] en [[Bonn (Shtadt)|Bonn]] eruß. De övverijje Manuskrip-Blädder sen beß hück nit öffentlech ze hann. Zick däm en Kölle et [[Historisches Archiv der Stadt Köln|Stadtaschiif]] en de U-Bahn jefalle es, es nit kloh, wat druß jewoode es.</ref>, un och för et moderne [[Kölsch (Sprache)|Kölsch]]<ref name="wrede-nks">Prof. Dr. Adam Wrede: ''{{lang|de|Neuer Kölnischer Sprachschatz}}''. [[Jreven Verlaach]] en [[Kölle]]. 12. &nbsp;Oplach, [[1999 (Johr)|1999]]. Drei Bänd. ISBN 3-7743-0243-X</ref> zosamme possumenteert.

Dat Ahlkölsche däht sesch späädeßtens em 12.&nbsp;Johrhondert<ref name="wrede-2-74-obenbovve">Prof. Dr. Adam Wrede: ''{{lang|de|Neuer Kölnischer Sprachschatz}}''. [[Jreven Verlaach]] en [[Kölle]]. 12. &nbsp;Oplach, [[1999 (Johr)|1999]]. ISBN 3-7743-0243-X, Band zweij, Sigg, 74 bovve.</ref> op dä Jrundjaare vum dohmohlijje [[ripoaresche]] [[Ahl-Frängkesch (Shprooch)|ahle FängkeschFrängkesch]] un em ahle [[Nidderfrängkesch (Shprooch)|Nidderfrängkesch]] entweckele, wat en unser Jääjend dohmohls jekallt woodt, un däm shpääde [[Ahlhuhdütsch (Shprooch)|Ahlhuhdütsch]]. Op dä Kölsche ier Shprooch hädd_et alsu ald em [[Meddelallder]] ene Ennfloß vom [[Huhdütsch (Shprooch)|Huhdütsch]] jejovve.<ref name="wrede-13-332-obenbovve">Prof. Dr. Adam Wrede: ''{{lang|de|Neuer Kölnischer Sprachschatz}}''. [[Jreven Verlaach]] en [[Kölle]]. 12. &nbsp;Oplach, [[1999 (Johr)|1999]]. ISBN 3-7743-0243-X, em drette Band , de Sigg 332, bovve.</ref>

De Ahlköllsche Shprooch woodt nit bloß [[Schwaade|jeschwadt]], nää, se wohr och en [[Schreffshprooch]], un de kerschlejje un wältlejje Offizjälle vun de Shtadt han se jebruch, ävver och dä nommaale [[Börjer]], esu wigg, wi et Schriive dohmohls ald ühplėsch wohr. En reischhalldije Överlivverung uß dä Zick, schriif dä Professor Wrede doh drövver, däht ald en villfällteje shproochlijje Scheeschtung dokkemänteere.<ref name="wrede-1-332-oben" /> Vun de eezte Hälfte vum [[12. Johrhondert|12.&nbsp;Johrhondert]] aan sin och Schreffe belääsch, di mer hück „[[Litteratuur]]“ nänne däähtdäähte.<ref>för e Beishpell, us em 16. Johrhondert shtammp dat Werrek, wat em [[19. Johrhongert|nünxehnte Johondert]], jäje däm sing Engk, onger dämm Tittel „et [[Booch Weinsberg]]“ bikannt jewoode es. En dä Aat vun enem Daarebooch schriif dä kölsche Sonn fun enem kölsche Patriizijer, dä [[Hermann von Weinsberg]], övver si Levve vun der Juurend bes en et huhe Allder. Besöngėsch doh draan es, dat en däm Booch et eetze mohl eine övver sesch sellver schriiv, un dat Woot „Esch“ dobei bruch. Dat övverhoup ene Börjer vun ene Shtadt övver sesch jeschrevve hät, wat söns koumjraad enß ene Schrivver övver ene Künning jedonn hät, dat zeijsch, wat der Kölsche dohmohls ald för ene Shtolz op sesch un sing Shtad enem Liev jehat hät.</ref>

Mem [[16. Johondott|sekßeehnte Johondott]] nohm der Ennfoß vum [[Neuhouhdütsch]] en Kölle wi em [[Rhingland]] zoh, un de [[Schreffshprooch]] en de [[Kanzleij]]e un debeim [[Dröcke (Handwerk)|Dröcke]] döhtdäht sesch öhnlesch verändere. Wat de Lück jeschwaadt han, dat jeng dobei ävver nit esu met. Dat wesse mer dovun, dat em [[18. Johonndot|aachzehnte Johonndot]] wider mieh Kölsch jeschrevve woodt, un mer doh druß erkänne künne, wie sijj_et modärne Kölsch uß dä Shprooch, wi se dohmohls jekallt woodt, eruß äntweckelt hät.

Jäje et Engk vum [[16. Johondott|sekßeehnte Johondott]] han se en Kölle de eije Schreffshprooch, di ene shtarke Enfloß vum [[Nidderfrängkesch]]e jehat hatt, opjejovve, un se han ömjeshtallt op et [[Neuhuhdütsch]] zom Schriive. Zick dämm jon Schriive un Kalle ier eije Wääje, un dröm sin och fun doh aan de beß hück övverisch jeblevve jeschrevve Saache emen Ahle Kölsche zick dämmTöhn bloß noch äresch winnischsellde ze fenge.

{{DEFAULTSORT:Ahl KolschKolsche Shprooch}}

[[KategorieCategory:Shprooch]]