Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Wikipedia:Wi schriif mer dat? / Ripoarėsch Töhn“

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Purodha (Klaaf · Beijdrähsch)
Purodha (Klaaf · Beijdrähsch)
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Reih 1:
Koot:
Beß nit bang, schriev wie De shprichß oder wie De meinß.
Wann et sinn sull, kütt ejner vöbej un määt et beßßer.
Do kannß och dröm frare.
Mit krijen och noch en Sigg övver [[WiKoelsch:Uns Sproche un Dialekte]].
 
== Mieh Jrundsätzlich ==
 
Zeile 13 ⟶ 19:
#* Unn wat es mit unsere ville Dialekte? Janz ejnfach: jeder schriev der Singe. (Oder watt hä well, ''moß'' jo net der Eijene sinn).
 
== Mieh konkretKonkret ==
 
Jeder määt, wie_t ''iim'' jevällt. Wä well, oder wä noch kein eijene Meinung hät, däm schlare mer dat he vür:
 
=== Zwesche Wööt ===
==== _ (Woortverbindunge) ====
Mir hänge jo öff de Wööd zesamme: ''do hätte jet jedonn'' = ''do hät hä jet jedonn''.
Zeile 23 ⟶ 31:
 
====    (Zweschroum, Lierzeiche, Blank, Pauß zwesche Wöört) ====
 
Zwesche Wööd wo nit verbunge_sin, küdd_ene Blank (Leeotaßß, die jröößte, di mer han op der Kompjutertaßßtatuer)
 
==== , (Komma, en medel_lang Pauß) ====
 
Wann die Pauß zwesche zwei Wööd jett länger wid, maache_mer e Komma.
(He wid keiner jequält, dat iß unß einzich Komma-Rejel)
 
==== — (Jedankeshtrech, en lange Pauß) ====
För_n lange Pauß maachemer wie andere oğ_ene_Jedankestreshoğ_ene_Jedankeshtresh.
 
Wer keine ääshte JedankestrechJedankeshtrech op der Taßtatuur hätt, nimmp bitte bitte nit der Bindeshtrech doför.
Do shrief mer beßßer ejnfach — un kritt — aanjezeich.
Dat iß domet et bejm Sööke im Tex kejne Durjenejn för de Söökprojramme jitt.
Zeile 43 ⟶ 49:
(Mer hätten och jet andereß nämme künne, ävver mer wollten internazjonahl nid_esu op_falle)
 
==== Die s, ß, ßßsh, sch, ch, ğ, r, j (Stimmlooß- scharf)Konsonanten ====
Die Konsonante he künne koot un lang jesproche wääde. Se künne so lang_jetrokke weede, wie ejner wėll.
Ußßerdämm sin se (phonemisch) verwandt meddenejn. Dat süht mer an su_jet: Wäsh→Wäje, Daach→Daare, Daach→Däsher, Doß→Dößjer, Bloß→blose,
 
==== ß, ßß (Shtimmloßß scharf) ====
Wammer en scharfe, stimmlose ß-Laut hüre, dan shrieve mer immer ß.
 
Dat jit met jarantie keine, dä dat verkiehrt ußshpräche wed. Dojäje, beim S iß dat öff jenooch janz unkloh, ets rääch med "neue Deutsch Reshtschrievung vun 2003" eß dat jo noch beknackter jemaat woode, alß et dovüür schonald woh.
 
==== s, ss (StimmhaffShtimmhaff es_aam Summe) ====
Wammer ne kloore eindeutige Boochshtave für_t shtemmloose ß hann, dann ham_mer domet och_ene unverwääßelbar eindeutije fört shtemmhaffte s - et s.
 
Zeile 55 ⟶ 65:
==== sch (kräfftish, dunkel, lang),====
Esu wi in Kölle in ''Kölsch''.
 
==== sh (jet kööter, jet heller, jet undeutlijer) ====
Esu wi in english in ''shit''.
 
==== ch (helles 'bönnches') ====
En "palatiniertes sh", esu wie in Bönnsch ''ich'' oder deutsch ''König'' oder nicht-bairisch ''Chemie'' odder janz bovve im Berjishe ''Flech un Fleech un Flääch un Fläch un flähch.
 
==== ch (wie en Daach) ====
 
==== chğ (wiede enstimmhafte DachVersioon vun ch) ====
==== ğ (de stimmhafte versioon vun ch) ====
''ğ för den Luud twüschen g un ch'' shriev de Plattdüüdtschen en ihrer Aanlejdung zom Schrieve vun Texte of freesisch (Fräisk) in http://nds.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Spraak_för_de_Artikels un ėn
http://nds.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Plattdüütsche_Orthographie#Fräisk
Zeile 72 ⟶ 84:
kann och <code>&amp;#287;</code> för &#287; enjevve,
un bei <code>&amp;#x11f;</code> kütt och &#x11f; erus.
==== g, gg ====
 
==== r, rr (wie in Rouch, Murre, Muure, Sare) ====
==== j, jj ====
=== Die z, k, q, g, d, dt, t, p, b - Konsonaten ===
Die Konsonaten in dem Püngel he künne all nit lang jemaat wede.
=== ejnfache Wokahle (Monophthonge) ===
==== ė (Ton zwesche i un e) ====
Mir han ene Ton zwesche i un e.
Der Ein säät et mieh wi i, ne Andere velleishvėlleish mieh wie e ävver et es ejentlisch jrad do zwesche.
Dä Ton es immer koot.
De Betonung is immer woanders, ävver nit do däm ė drop.
Zeile 86 ⟶ 103:
un <code>&amp;#x117;</code> määt dat &#x117; och.
 
==== ie, ii (en lang i) ====
Ejendlich künnte_mer ii schriive, ävver alldiweil mer sish beim Schrieve vun der Schull aan esu an dat ie jewennt hat, mache_mer unß nix drußß, wann enz ejner ie schrieve deiht.
 
=== Doppelwokahle (Difftonge, Diphthonge)
==== eu, öü, äu ====
Wie in Kölle in ''Deuvel'' oder ''Deue'' &mdash; kamm_mer och ''Döüe'' shrieve, et kling jlish, ävver dat lißß sich schlääshder saren vill Lück. En däm Woor ''Kindsdäuf'' hamm_mer nor_en Shrievwieß, do kamm_mer jenausujoot ''Kinnzdeuf'' oder ''Kinßdöüf'' för shrieve. Et kling sich ävenß zimmlish ejal.
 
==== ej, eih ====
In de Kölsche Wööt ''Drej'', ''Ejner'' un ''Dejt'' dejt drej mool dat ej vörkumme, wat mer he mejne.
Och wann ejner lejsh versöök sin kann, en ei ze schrieve, is dat verschiiden, et klingk anders.
 
==== ei ====
En däm deutsche Woot "''Weiberfastnacht''", en däm kölsche Woot "''fein''" (''Dat Beishpill häß Do ävver fein paraat jemaat, dat eß wie Weinachte aam Eijelshtein'') hüürt mer, dat dat ei jet offener jeschroche weed, als wie dat ej un miezdenß en andere Betoonung hätt.
 
==== ai ====
En däm Leed "''Ai_Jai_Jai_Jai &mdash; Viivaah L_Espannjah!''" hüürt mer dat ai jod, un wie es sish vom jewöönlijje ei ungerschaide däät. En de nommaale Sproch küdd_et zimmlish selde vüür, ävver mer wollten_ed_enß erwäänt han.
 
=== Rejele ===
==== Ejfach- unn Dubbelschrievung ====
* Ne lange un janz lange Vokal weed dubbelt jeschrewwe (mer kann evver ie för ii schrieve, dat es et selve)
Zeile 91 ⟶ 126:
 
==== Kommata ====
* Einzije Komma Rejel: Mer maachen dann e , hin, wam_mer beim Shprechen en Paus maache. Ußßer, wenn mer stattdessn en &mdash; maachen, för_n lange Paus.