Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Bönnsch (Sprooch)“

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
M Änderunge vun däm Metmaacher „Pinlorattattassau“ (däm sing Klaafsigg) fottjeschmesse, un doför de letzte Version vum „Luckas-bot“ widder zeröckjeh
Klüngelskääl (Klaaf · Beijdrähsch)
Ich hann dat, wat hee vorher wor, e bessje jeordnet un noch dat dobeijeschrevve, wat em huhdeutsche Artikel stund.
Reih 1:
{{Atikkel_op| Bönnsch}}
'''Bönnsch''', dat esess die Sprooch, die rond öm [[Bonn]] jesprooche wierdwird. Et ess eng me'mmem [[Kölsch]] verwandt, äweävve net jlischjlich. Die Bönnsche spreche mieh su e'neene Singsang, un jebruche jättjet andereandre WöördWörd als die Kölsche. EtBönnsch esess e'neene DialeckDialek vom Ripuarisch, dat zo dä meddelfränkische Sprooche jehüürtjehürt. EmEt Jäjensatzwird zomde Kölsch,[[Rhein|Rhing]] klingkerop etonjefähr jättbis weescher[[Andernach|Andenaach]] un veliert am Engk miestens et „r“, dat äwe en Jedanke metjesproche wierdjesprooche.
 
==Wichtije UngerschiedUngescheed zom Kölsch==
Bönnsch wierd am [[Rhein|Rhing]] unjefähr bis [[Andernach|Andenaach]] jesprooche un jeht bei [[Koblenz|Kowelenz]] en et rhein-hessische öwe.
 
Punk 1: Dä Kölsche sät ''hääijße, loouufe, jlööüjve''. Bessje övvedrevve, ävver em Prinzip ess et esu. Dä Bönnsche mät et sich jet leechte un sät: ''heeße, loofe, jlööve''. Us dä kölsche Zweikläng werden en Bonn lange Vokale.
==Wichtije Ungerschied zom Kölsch==
Och wenn et zimmlich ähnlich klingk, jitt et em Bönnsch kleen Ungerschied zom Kölsch.
 
Punk 2: Dä Kölsche sät ''Veedel, Woosch, Wööschje''. Vom Huhdeutsch wesse me ävve, dat en su Wördche äjentlich en „r“ erin muss. Dä Bönnsch hält sich dran un sät: ''Vierdel, Wursch, Würschje''. Dat muss me ävve richtich usspreche. Net: ''Virrrdel, Wurrrsch, Würrrschje'', sondern: ''Vi-edel, Wu-esch, Wü-eschje''. Janz weech.
Dat kölsche Woord "dun" (maache) heeß/heesch em Bönnsch "don" un wierd och anders jebeuch (konjugiert):<br /><br />
 
Punk 3: Wenn dä Kölsche bei de ''Woosch'' en „r“ verschlamp, denk sich dä Bönnsche: Dat kann ich att lang! Dä Bönnsche verschlamp sing „r“ ävver am Engk von enem Word. Zom Beispill: En Kölle jit et ''e Mädch'''e''''' un ''zwei Mädch'''er'''''. En Bonn: ''e Mädch'''e''''' un – ''zwei Mädch'''e'''''. Künnen och elefdusend Mädche sinn: dat „r“ bliev fott. Die Endunge ''-e'' un ''-er'' werde bem Bönnsche nämmich jlich jesprooche. Em Kopp denk hä ävve met. Ungebewoss. Dat sitt me, wann ene Vokal folech: ''nevve mir'' versus ''unge mir'' – keenen Ungescheed. Ävve jetz ne Vokal hinge dran: ''nevve'''n'''_em Desch'' versus ''unge'''r'''_em Desch''. Do ess et „r“ op eemol widde do.
''Kölsch'': dun<br />
'sh_dun<br />
do deis<br />
hä, se, et deit<br />
m'r dun<br />
ehr deit<br />
se dun<br /><br />
 
Övve dat r-Verschlampe von dä Bönnsche jit et ne bekannte Witz: „Saach ens e Word ohne ''r''!“ - „Bonne Männe-Jesangve'een.“
''Bönnsch'': don / saare<br />
ich don; ich saare<br />
du deeß; du sääß<br />
hä, se oder it, et deet; hä, se, et säät<br />
me don; me saare<br />
üe doot; üe saat<br />
se don; se saare<br /><br />
 
Die drei Punkte do bovven sinn die Ungescheed zwesche Kölsch un Bönnsch, wo en Räjel hinge sitz. Do kanns de dich drop velosse. Dann jit et noch Ungescheed, die hee un do en enem Word vürkumme. Beispill: ''ühr – ehr; ich sinn – ich ben; hä sitt – hä süht; donn – dunn; jekräje – jekrääch''. (Dat irschte Word ess emme Bönnsch, dat zweite Kölsch.) Zom Deel jit et ävve och en Bonn selevs Ungescheed, zom Beispill zweschen de City un [[Beuel]]. Op de Klaaf-Sigg kanns de nohlesse, dat de Bönnsche sich övve manche Wörd och ungereneen net jrön sinn. Ävve dat ess jo en [[Kölle] och esu.
Die Laute O un U sen vom Kölsch äwe kaum ze ungerscheide.</br>
Et R wierd bei manche Wöörd su weesch jesproche, besonders bei Endunge, dat me et kaum hüre deet.</br>
Zom Beispill heesch et bei de Kölsche „unger“ un bei de Bönnsche „unge“.</br>
Dofür dä Wetz: „Kennß de e Woo(r)d ohne R ? 'Bonne Männe-Jesangs-ve-ein'“.
 
== Quelle: ==