Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Jläbbisch“

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
WikitanvirBot (Klaaf · Beijdrähsch)
M r2.7.1) (Bot: dobëijedonn: ko:베르기슈글라트바흐
aapaaße
Reih 1:
{{Lemma Lokal}}
{{Atikkel_op|Kölsch|Wrede oder Akademie}}
[[DateiBeld:Bergisch_Gladbach_altes_Rathaus.jpg|thumbminiatur|Dat ahle Rodhuus en Jläbbisch]]
<br style="clear:both;" />
'''Jläbbisch''' (och ad ens '''Gläbbich''' jeschrevve, amplisch: ''{{Audio|De-Bergisch_Gladbach.ogg|Bergisch Gladbach}}'') es en [[Stadt]] em [[EtBergisches BerjischeLand|Berjische]] un de jrößte Stadt em [[Rheinisch Bergischer Kreis|Rheinisch-Berjische Kreis]]. Zick däm [[9. Aujus]] [[1856]] es Jläbbisch en Stadt. 1856 wonnten hee jraad ens 5.000 Minsche. [[2006 (Johr)|2006]] fieren se en Jläbbisch et 150-jöhrije Stadtjubiläum. Üvver 110.000 Lück wonne hückzedaachs en Jläbbisch.
[[Datei:Bergisch_Gladbach_altes_Rathaus.jpg|thumb|Dat ahle Rodhuus en Jläbbisch]]
'''Jläbbisch''' (och ad ens '''Gläbbich''' jeschrevve, amplisch: ''{{Audio|De-Bergisch_Gladbach.ogg|Bergisch Gladbach}}'') es en [[Stadt]] em [[Et Berjische|Berjische]] un de jrößte Stadt em [[Rheinisch-Berjische Kreis]]. Zick däm [[9. Aujus]] [[1856]] es Jläbbisch en Stadt. 1856 wonnten hee jraad ens 5.000 Minsche. [[2006 (Johr)|2006]] fieren se en Jläbbisch et 150-jöhrije Stadtjubiläum. Üvver 110.000 Lück wonne hückzedaachs en Jläbbisch.
 
== Kreisstadt ==
[[DateiBeld:Bergisch Gladbach Kreishaus.jpg|thumb|right|124px200px|Dat Hus med dä Verwaltong vom Rheinisch-Berjische Kreis]]
Jläbbisch es Kreisstadt vum [[Rheinisch-Berjische Kreis]] zick [[1933 (Johr)|1933]]. [[1932 (Johr)|1932]] han se die ahl Landkreise [[Landkreis Wipperfürth|Wipperfürth]] un [[Kreis Mülheim (Rhein)|Mülheim]] zesammejelaat un dodruss ene neue Kreis, der Rheinisch-Berjische Kreis, jemaat.
 
== Dat Berjisch vür däm Jläbbisch ==
Em Meddelalder han die Lück em Berjische nor der Usdrock ''Jläbbisch'' jekannt. Domet mer dat Städtche nit met andere verwähßele kunnt (zom Beispill [[Mönchengladbach]]) han die [[Preußen|Preusse]] [[1863]] dat ''Bergisch'' vür däm ''Gladbach'' dozo jeschrevve. Zickdäm heiß dat offiziell ''Bergisch Gladbach''.
 
== En jereimde Unjereimpheit ==
Der Usdrock '''Schäbbisch Jläbbisch''' weed vun Lück jebruch, die usserhalv wonne un die Jläbbisch jewöhnlich üvverhaup nit richtich kenne. Dat Schläächmaache hät eijentlich keine sachliche Hingerjrund.
Mansche jläuve, der Stussverzäll weed trotzdäm jään jemaat, weil et sich esu schön reime deiht.
 
== Zom aanluure ==
Der Architek [[Gottfried Böhm]] hät en Jläbbisch ene janze Bärm Hüüser jebaut:
* Bergischer Löwe (Huus met enem jroße Saal, tirektemang en dr Nöh vum ahle Rodhuus)
* Kinderdorf Bethanien (met en Kapell för ze bedde)
* Bensberg Rathaus (en [[Bensberg|Bänsberch]] als ''[[Aapefels (Bäänßbërsh)]]'' bekannt)
* Herz-Jesu-Kirche [[Schildgen]] (met Türm, die wie Minarette ussinn)
Zwei Schlösser för ze strunze:
* [[Schloss Bänsberch|Schloss Bensberg]] (Hee woren bei der Foßballweltmeisterschaff [[2006]] de Südkoreaner ungerjebraat)
* [[Schloss Lerbach]] (Hee woren bei der Foßballweltmeisterschaff [[2006 (Johr)|2006]] de Brasilianer ungerjebraat)
 
== Jruuße Firme ==
Firme jitt et en Jläbbisch ene janze Püngel. Die mer och usserhalv vun Jläbbisch kennt, dat sin:
* [[Krüger Instant]] (Aanjefange han se [[1971 (Johr)|1971]] met enem Pölleversche för Zitronetee)
* [[Zanders]] Feinpapiere (En der Fabrik ''Gohrsmühle'' sin üvver 1000 Lück am arbeide)
* [[Bastei Lübbe]] (Böcher un Heffje)
 
== Sport ==
[[1981 (Johr)|1981]] han die Fraue vum [[SSG09 Bergisch Gladbach]] em Foßball de Weltpokal jewonne.
 
== Koltur ==
En de ''[[Villa Zanders]]'' jitt et alle naslang Kunsausstellunge. Dat koss Jeld. Un en Zigge, wo se all vum Spaare schwaade, weed de Kultur allemolde zeeesch jestriche. Su es et och bei de Villa Zanders. De Stadt kann dat Huus nit mieh finanzeere. Ene Förderverein hät protesteet. De Öffnungszigge weede reduzeet. Dat Personal arbeid nor noch ehrenamplisch. Un Sponsoren weede jesök.
 
== Museum ==
Zeile 44 ⟶ 43:
 
== Vekehr ==
Üvver de Autobahne {{A|1}}, {{A|3}} un {{A|4}} kütt mer janz flöck noh Jläbbisch. En 20 Minutte es mer met der S-Bahn en [[Köln|Kölle]].
 
== Lück, die mer kennt ==
* [[Heidi Klum]]. Dat Topmodel kütt av un aan noh Hus noh Jläbbisch bei sing Eldere. Et schöne Heidi es och ad ens em Jläbbischer un em [[Kölle|kölsche]] [[Rosenmontagszug|Fastelovendszoch]] metjejange.
 
== Websigge ==
Di Sigg heh stamp vun „https://ksh.wikipedia.org/wiki/Jläbbisch“.