Wikipedia

Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Vornichtungslajer Sobibór“

Versionsgeschichte interaktiv durchsuchen
← De Änderong dovör zeijeDe Änderong donoh zeije →
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
VisuellWikitext
Xqbot (Klaaf · Beijdrähsch)
Bots
11 867 Bearbeitungen
M Bot: ußjewääßelt: sr:Логор Собибор; kosmetische Änderungen
aapaaße
Reih 1:
{{Atikel_op|Stolberger Platt}}
[[Datei:Wikipedia-sobibor-3.jpg|miniatur|200px|right|Jedänktafel an öt Vornichtungslajer Sobibór]]
Dat '''Vornichtungslajer Sobibór''' [http://toolserver.org/~geohack/geohack.php?pagename=Vernichtungslager_Sobibór&language=de&params=51.446944444444_N_23.593888888889_E_region:PL-LU_type:landmark] woch ee van d [[DütschlandBundesrepublik Deutschland|Dütsche]] aajelaad [[Vernichtungslager|Vornichtungslajer]] ä [[Polen|Pole]]. Öt litt beij dat polnisch Örtche [[Sobibór]] en d Nöhde va [[Włodawa]] un domet em Südoste va Pole. Im Lajer wode onjeväär 250.000 [[JüddedomJudentum|Jüdde]] ömjebraad. Öt hod ön Jrüüde va 60 [[Hektar|ha]].
 
== Dr Opbouw van öt Lajer ==
[[Datei:Plan obozu zaglady.jpg|miniatur|150px|left|Plan van öt Lajer]]
Em Määz 1942 wood domet aajevange, ö Lajer, dat sich a dat va [[VornichtungslajerVernichtungslager Belzec|Belzec]] ussrichte, op z bouwe. Dat Lajer bestäng us drei Deeler. Ö viirde woch jepland, wood ävver net jebouwd.
 
=== Lajer I ===
[[Datei:Wikipedia-sobibor-1.jpg|miniatur|150px|right|Bahnjleise am Lajer Sobibór]]
Em Lajer I woch Platsch vöör d [[SchotzstaffelSchutzstaffel|SS]]. 30 dütsche SS-Männer un 90 – 120 [[ZwangsarbeederlajerZwangsarbeiterlager Trawniki|Trawaniki]], dat heechd Männer us meeßd d [[Ukraine]] un öt [[Baltikum]], di em Lajer oppaaßde, wonnde do. Zosätzlich joov öt en dä Lajeraavschnett Baracke met Werkstätt vöör onjeväär 50 Jevangene. Dr Bahnaaschloss, dä zo dat Lajerdeel bestäng, woch vöör d meetzde Aakommende dr Aavang van öt Äng.
 
=== Lajer II ===
Em zweide Lajerdeel woode di Klamotte van d ömjebraade Mänsche jekroomt un jelajert. Zosätzlich joov öt do Ställ un Ecke, wo [[Gemüse|Jemöss]] aajebouwd wood. Va drusse kott mo net en dä Lajerdeel öräkikke. Dörch enne onjeväär 150 m lange Jang, dr ''Hemmelvahrtswäch,'' jäng öt en dr dreide Lajerdeel.
 
=== Lajer III ===
[[Datei:Alejka z kamieniami poświęconymi pamieci ofiar.jpg|miniatur|150px|Hemmelvahrtswäch zo d Jaßkammer]]
Em Lajerdeel III wore d Jaßkammere, wo di [[NacktheedNacktheit|nakße]] [[Mensch|Mänsch]]e dörch Motoraavjase omjebraad wode. [[Jüddedom|Jüdde]], di dozo jezwonge wode, moote di Duude en Jraavens un Leucher hänger di us Stee jebouwde Kammere vorscharre. Damet di Lüüh net met angere em Lajer mulle kutte, hod Lajer III ön eeje Köche.
 
Wä em Lajer III sich öm di Duude kömmere mood, dä hod net mi lang z lääve. Su stalld mo vass, dat di vorscharrde Lische net flott jenoch vorweeßde un em Sommer 1942 moote di ärm Söck di zövöör vorjraave Duude wärm ussjraave un vorbrenne. Kott dono woode sö sälvs ömbraad.
Reih 23:
 
== Watt em Lajer aavjäng ==
Mo nämmd a, dat tösche 200.000 un 250.000 [[Mänsch]]e em Lajer ömbraad wode send. D meetzde [[Zochtransporte va Holland en öt Vornichtungslajer Sobibór|koome us Holland (ca. 30.000)]], [[Dütschland]], [[Frankreich]] un [[Russland]]. Ävver och Jüdde us d [[Slowakei]] un d [[Tschechei]] wore dobeij. Jenau Zaahle send net övverlävverd, da d Dütsche all di Ongerlare vorbrannd hand un mä Opzeechnunge us dr Zochvorkiihr no Sobibór dr Kresch övverstange hand.
 
Em April 1942 woode 250 Jüdde vöör önö ischde Vorsuch no Sobibór braad. D Jaßkammere sollte usprobiird wäde. Dat fluppde ösu jott, dat bald dorop 90.000 Persune hön Lääve dörch Jaß vorloore. Di Fabrik werkde ohne Schwiirichkeete. Dat Morde wood dörch Arbeede an d Jleise no Sobibór ongerbroche. En di Zitt bouwde mo d Jaßkammere us, damet mo noch mi Mänsche en noch köttere Zitt vorjase kutt. Dodörch schaffde mo öt, 1200 Mänsche op eemol ömzöbränge.
 
Am 12. Februar 1943 kräät öt Lajer va [[Heinrich Himmler]] Besöck. Dä woohl sich akikke, wi Jüdde en di Jaßkammere ömjebraad wäde. Da mo zo di Zitt ävver kenne Zoch met neu [[Mensch|Lüüh]] erwaade, wode 100 [[Frau|Vrau]]e us ö anger Lajer jehold un zr Demonstartiun vorjaßd.
 
Am 5. Juli 1943 entscheed Himmler, dat us dat Vornichtungslajer ö [[Konzentrationslager|Konzentratiunslajer]] jemaad wäde solld. Di Plän woode ävver spiir vorworpe.
 
== Dr Opstand ==
Am 14. Oktober 1943 koom öt z önö Opstand. 365 Jevangene onger Vührung va [[Alexander Petscherski]] un [[Leon Feldhendler]] schaffde öt, dörch dr Zung un dörch di Minevelder öm öt Lajer en dr Bösch aav z houwe. 200 Jevangene schaffde öt sich z rette, 47 övverläävde dr [[Zweiter Weltkrieg|Zweide Weltkresch|Kresch]]. 12 SS-Männer un 20 – 30 Trawniki woode ömjebraad. Wä em Lajer blävve woch, wood van d SS spiir ömjebraad.
 
No dr Opstand wood dat Lajer opjelößd. Wo vreuer ö Vornichtungslajer stäng, woch no der Kresch mä önö Burehoff un önö neu jeplanzde Bösch z see.
Di Sigg heh stamp vun „https://ksh.wikipedia.org/wiki/Vornichtungslajer_Sobibór“.