Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Steenzitt“

D '''Steenzitt''' es di Zitt en d Jöschichte van d [[Mensch|Mänsch]]e, en di sö mä met Steen hanteere kutte un noch kenn anger Denger notzde, öm sisch öt Lääve z jöstallte.

D Steenzitt ömfassd ön Zitt, di tösche 2,6 Milliun Jaahre v. Chr. un onjöväär 7000 Joohr v. Chr litt. Di Zitte hange van d Jäjend aav, di mo bökikkd. A manche Plaatsche hand d Lüüh iihr, a manche spiidr vorstange, [[Metall]] z notze, öm Jöräte doruss z maache. Döck weed d Steenzitt als ischde Zitt van dr Mänsch vorstange. Anger Periode us d Vröschzitt van dr Mänsch send d [[Bronzezeit|Bronßezitt]] un d [[Eisenzeit|Iiserzitt]].

Dr ''Alde Deel van d Aldsteenzitt'' es d äldste van di drei ongerscheede Deeler, en di mo d Aldsteenzitt opdeeld. Ä [[Afrika]] vängd di 2,6 Milliune Joohr v. Chr. a, [[Europa]] hengd hängerher. Do jeehd öt isch 1,8 Milliune Joohr v. Chr. looß, wobeij he [[Georgie]] dat Land es, wo d Mänsche z isch Keie als Werkzüch vorwand hand. En di Zitt veel och, dat dr Mänsch öt vorstäng, [[Feuer|Vüühr]] z bändije, ön Hölp di öt häm möjelich maade, ä kälder Regiune z träcke.

Em ''Meddel van d Aldsteenzitt'' wod öt [[Werkzeug|Werkzüch]] finger, d Mänsche liirde dozo. Öt bleed net beij dat jroff Wärk, dat sö vreuer mä schaffde. Di Spetze va Vuußkille wore schärp wi Mätzer. En di Zitt välld dr [[Neandertaler]], ävver och moderner Mänsche joov öt zo d sälbe Zitt at. Watt sö all dänge, woch, dörch d Jäjend z träcke, z sammele un z jaare.

Dr ''jöngste Deel van d Aldsteenzit'' vängd öm 40.000 v. Chr. a. Dr. Mänsch entweggelnde sisch wiir. Hööhle woode bömold, wi d [[Höhle von Lascaux|Hööhl va Lascaux]] zeechd. Werkzüch wood bässer und r Ongerscheed tösche dr Neandertaler un dr [[Homo sapiens]] woss mi un mi. Öt enstäng dr [[Cro-Magnon-Mensch|Cro-Magnon-Mänsch]], en vrösche Form va dr Mänsch, dä hüü läävd.

Us Fijure wi d [[Venus von Dolní Věstonice|Venus va Dolní Věstonice]] weed jöschlooße, dat dr Mänsch böjreff, wi hä entstäng, dat önö [[Mann]] un ön [[Frau|Vrau]] dozo nüdisch woch, öt Poppe dozo jöhood.

D Mänsche schaffde öt, met [[Feuerstein|Vüührstee]] Jöräte z bouwe, schärpe Waffe, di vöör d Jachd nüdisch wore. Sälvs Säje kutte sö us di Denger mache, watt nüdisch woch, öm met Holz werke z könne. Dr Mänsch trock net mi ösu völl dörch d Jäjend, wi hä dat vreuer mood. Hä hod mi Flupp beij d Jachd, ävver hä vong och a, Planze a z bouwe un Deere z halde.

Dr Aavang van d ''Jongsteenzitt'' es di Zitt, wo dr Mänsch ophood, Denge mä z nämme, hä vong a, sö z maache. Deere wode net mi mä jöjachd, sö woode jruußjötrocke un koome dann onger öt Mätz. Koor wood net mä ongerwääß opjöraafd, öt wood usjösiind un dann wood jöwaad, bes öt riif wooch. Dat dat net övverall op d Wält zo d jlische Zitt passeerde, kann mo sisch vörstelle. Öm 11000 v. Chr. schaffde dat Mänsche em [[Naher Osten|Nahe Oste]], [[Europa]] hong onjöväär 6000 Joohr hängerher. He mood mo bes 5500 v. Chr. waade, iih mo ösu witt wooch.

D Jöräte en d Jongsteenzitt sollte schünn se un kräte Mustere, d [[Bandkeramik]] entstäng. Sälvs Metall wi [[Jold]] un [[Selver]] vong dr Mänsch a z böwerke, ävver dat weech Züch kutt hä net bruche, öm Jöräte z maache. Dozo wooch [[Eisen|Iiser]] nüdisch.