Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Jüddedom“

Öt '''Jüddedom''' ömfassd all d [[Kultur]] un d [[Relijun]] van dat [[Jüdd|jüddisch]]jüddische Volk, dat sisch dr Naam Volk va [[Israel]] joov. Öt jöhüüd zo di [[Weltreligion|Wältrelijiun]]e.

Dat Jüddedom had singe Aavang beij [[Abraham]], dä önö Bond met [[Gott|Jott]] äjeehd un domet dr [[Glaube|Jlaube]] a enne Jott zo dr Jrondstee van öt Jüddedom maad. Dat Zösammespell tösche d Mänsche un Jott jeed met Abrahams [[KengkKind|Kenger]] [[Isaak]] un [[Jakob]] wiir. Us dönö weed met zosätzliche 12 [[Kenger]] d Stämm vöör öt Volk Israel jöbeld. Di Stämm vordeele sisch en di Jäjend va Israel, jöroone ä [[Ägypten]] ä Jövangeschaff. Met d Hölp va [[Moses]] koome sö vreij un Jott övverjitt d Jüdde kott dono Rejele, wi sö lääve sölle, di en d [[Toraroll|Tora]] opjöschrävve send.

Dr Naam ''Jüdd'' leid sisch van Usdrock ''Zm Stamm Juda jöhüürend'' aav. Doruss weed onger [[Könnig David]] öt [[Königreich Juda|Könnigrisch Juda.]] Spiir weed dat opjödeeld un em Süde entsteehd [[Juda]], em Norde Israel.

D ald Bösch saare, dat dä önö Jüdd es, däm sing Mamm och Jüdd es. Mo kann och Jüdd wäde, moss dann ävver no vassjösatze Rejele d Relijiun wääßele. Di Rejele wäde ävver en d leitzde Joohre net mi su sträng bövolschd. Öt had sisch jözeechd, dat völl [[Mensch|Lüüh]] janet mi no di en d Relijiun vörjöjävve Jösätze lääve. Usserdäm wäde völl Lüüh ä Israel wi Jüdde böhandelt, di janet no di Rejele en di Relijiun opjönomme wode. In di Zitt van dr [[Nationalsozialismus]] vorloore völl Mänsche hön Lääve, di janet als Jüdde ajöseeh wäde sollte.

Als övvichstes Jösetz steeht, dat Jott övver alles steehd. Usserdäm weed dorop häjöwässe, dat ö janz Volk dobeij woch, als önö Bond tösche Jott un d [[Mänsch]]eMänsche entstange es.

Kikkt mo sisch ald Bösch a, dann vängd mo, dat öt döck d Jüdde an dr Krach jäng. D schlämmste Zitt hand d Jüdde ävver em [[DreidesDrittes Reich|Dreide Reich]] erlävvd, als bo 30 % van dö damols jözallde kanpp 17 Milliun Jüdde op d Wält öt Lääve vorloore un ömbraad wode wore. Dö meetzde storve ä Konzentratiunslajer wi [[Auschwitz-Birkenau|Konzentratiunslajer Auschwitz]], ävver och ä klenger Lager wi öt [[Konzentrationslager Barth|Konzentratiunslajer Barth]] storve jruuße Zaahle a Jüdde.