Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Stommfilm“

Önö '''Stommfilm''' es önö Film, beij däm Beld un [[Tun]] net zösamme opjönomme wäde. Döck weed met Jeste un Jesechtsussdröck övvermeddelt, watt sonß met Wööd rövverbraad weed. Dörch Musik, di z. B. van ö Klaviir stammd, weed vöör jooh Senn jösorchd. Ongertitele ersätze d Wööd.

Dr ischde Film, dä ävver noch us enkele Belder op Papier böstäng, woch [[Roundhay Garden Scene]] un stammd us öt Joohr 1888. ÖpÖ paar Joohr spiidr, am 1. November 1895 zeechde d [[Brööhr Skladanowsky]] ä [[Berlin]] böwächde Belder. Zo d sälbe Zitt bouwde d [[Brööhr LumiéreLumière]] ön Maschiin, beij dör önö Filmstriif met kleng Räähr böwächd weed. Am 22. März 1895 kräte d ischde Mänsche beij ön prevate Vörführung Filme z see. Bes dat Filme vöör öt Volk möjelich woode, durde öt noch bes zm 28. Dezember 1895. Ä [[Paris]] zeechde d Brööhr LumiéreLumière böwächde Belder.

D ischde Filme wore mä Dokumentatiune. Sö zeechde wi önö Zoch en dr Baahnhoff äräveerd un wi önö Könnig sing Krun op dr Kopp jösatze weed. Filme met [[Schauspeller]] joov öt en d ischde Joohre noch net. Dat ändernde sisch isch no 1900, als [[Georges Méliès]] Filme driihnde, di jätt vorzälle woohle. Filme wi [[D Reis no dr Mond]] un [[D Affär Dreivoss]] helte damols d Lüüh net mi op d Stööhl. Filme wode zweimol öt Ledd usjösatze, watt Denge möjelich made, di mo sisch net vörstelle kutt.

Dat, watt Melies zeechde, paaßde zo dat, watt d Lüüh em [[Theatr]] see kutte. Dat ändernde sisch met dr Film ''Dr klenge Doktor'' va [[Arthur Melbourne-Cooper]], dä ööt tischeischde molMol ön [[Katz]] en ön Jruußopnahm zeechde, jätt da töt Volk us öt Theatr net kannd.

Di meeßd mä 15 Minütte, dat entsproch d Längde va enn Filmroll, lang Filme maade öt Volk mä ön kotte Zitt lang Vreud. SoSö jöwännde sisch an dat, watt op d Lingwand z see woch. Völl Kinos maade wärm zo.

Öt wood vorsood, dörch schwöder un net mi su jäcke Stöcke, öt Volk wärm en d Kinosääl z kriije. Dozo woode ävver besser Schauspeller jöbrudjöbrudd. Su entstäng dä Berof vöör öt Kino, denn d ischde, di em Film z see wore, bleete oohne Naam. Dat ändernde sisch met [[Asta Nielsen]] un [[Henny Porten]], di zo d ischde Filmstärcher woode.

En d USA soch öt besser vöör dr Film us. Mo erkannd flott, dat met Filme Jeld z vordeene woch un Kinos hod dat jruuß Land jönoch. D ischde Zitt driihnde mo Filme ä [[NYS|New York]]. Dat ändernde sisch 1910 als di Filmlüüh [[Hollywood]] als neu Filmstadt ussmaade. He entstänge och d ischde jruuße Filme, Monumentalfilme, wi [[Cabiria]] ,[[D Jöburt van ön Natiun]] suwie [[Intollerence]], di jrußßejruuße Kulisse nüdisch hodde.

Massefilme wi di USA sö maade, entstänge ä anger Länder net. Ä [[Europa]] wood vorsood, bessere Filme z driihne, di Filme sollte önö neue Stil lävvere, besser se als dä Hoof Filme, di övver dr [[Atlantik]] jöbraad woodwoode.

D Franzuse braate Filme öruss, di sisch an dr [[Impressiunismus]] un dr [[Surrealismus]] aalehnde. Dörch [[Luis Buñuel]] entstänge Filme wi [[Önö andalusische Hond]].

Öt Äng van dr Stommfilm koom bo övver Naahd. Am 6. Oktober 1927 woch met [[The Jazz Singer]] en Amerika dr ischde Tunfilm z see un z hüre. Dat woch dat, watt öt Volk woohl, un va do a woode komm noch Stommfilme jödriihnt. Völl van dö bökannde Schauspeller moote övver Naahd dr Sack packe. Sö hodde kenn Stemm, di vöör dr Tunfilm z bruche woch, angere maatemaade wiir, vorloore ävver a Bökanndheet.

D leitzde bökannde Stommfilme entstänge dörch Charlie Chaplin met [[Modern Times]] un [[City Lights]]. Dono driihnde sö komm noch sun meFilme. Dr Film [[Silent Movie]] va [[Mel Brooks]] bleed ön Ussnaahm. Sälde vorsoote sö dat spiidr noch.