Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Jläbbisch“

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Alexbot (Klaaf · Beijdrähsch)
M Bot: dobëijedonn: es:Bergisch Gladbach
Xqbot (Klaaf · Beijdrähsch)
M Bot: ußjewääßelt: ja:ベルギッシュ・グラートバッハ; kosmetische Änderungen
Reih 1:
{{Atikkel_op|Kölsch|Wrede oder Akademie}}
<br style="clear:both;" />
[[ImageDatei:Bergisch_Gladbach_altes_Rathaus.jpg|thumb|Dat ahle Rodhuus en Jläbbisch]]
'''Schäbbish Jläbbisch''' (och ad ens '''Gläbbich''' jeschrevve, amplisch: ''{{Audio|Bergisch_Gladbach.ogg|Bergisch Gladbach}}'') es en [[Stadt]] em [[Et Berjische|Berjische]] un de jrößte Stadt em [[Rheinisch-Berjische Kreis]]. Zick däm [[9. Aujus]] [[1856]] es Jläbbisch en Stadt. 1856 wonnten hee jraad ens 5.000 Minsche. [[2006 (Johr)|2006]] fieren se en Jläbbisch et 150-jöhrije Stadtjubiläum. Üvver 110.000 Lück wonne hückzedaachs en Jläbbisch.
 
== Kreisstadt ==
[[ImageDatei:Bergisch Gladbach Kreishaus.jpg|thumb|right|124px|Dat Hus med dä Verwaltong vom Rheinisch-Berjische Kreis]]
Jläbbisch es Kreisstadt vum [[Rheinisch-Berjische Kreis]] zick [[1933 (Johr)|1933]]. [[1932 (Johr)|1932]] han se die ahl Landkreise [[Landkreis Wipperfürth|Wipperfürth]] un [[Kreis Mülheim (Rhein)|Mülheim]] zesammejelaat un dodruss ene neue Kreis, der Rheinisch-Berjische Kreis, jemaat.
 
== Dat Berjisch vür däm Jläbbisch ==
Em Meddelalder han die Lück em Berjische nor der Usdrock ''Jläbbisch'' jekannt. Domet mer dat Städtche nit met andere verwähßele kunnt (zom Beispill [[Mönchengladbach]]) han die [[Preusse]] [[1863]] dat ''Bergisch'' vür däm ''Gladbach'' dozo jeschrevve. Zickdäm heiß dat offiziell ''Bergisch Gladbach''.
 
== En jereimde Unjereimpheit ==
Der Usdrock '''Schäbbisch Jläbbisch''' weed vun Lück jebruch, die usserhalv wonne un die Jläbbisch jewöhnlich üvverhaup nit richtich kenne. Dat Schläächmaache hät eijentlich keine sachliche Hingerjrund.
Mansche jläuve, der Stussverzäll weed trotzdäm jään jemaat, weil et sich esu schön reime deiht.
 
== Zom aanluure ==
Der Architek [[Gottfried Böhm]] hät en Jläbbisch ene janze Bärm Hüüser jebaut:
*Bergischer Löwe (Huus met enem jroße Saal, tirektemang en dr Nöh vum ahle Rodhuus)
Reih 25:
*[[Schloss Lerbach]] (Hee woren bei der Foßballweltmeisterschaff [[2006 (Johr)|2006]] de Brasilianer ungerjebraat)
 
== Jruuße Firme ==
Firme jitt et en Jläbbisch ene janze Püngel. Die mer och usserhalv vun Jläbbisch kennt, dat sin:
*[[Krüger Instant]] (Aanjefange han se [[1971 (Johr)|1971]] met enem Pölleversche för Zitronetee)
Reih 31:
*[[Bastei Lübbe]] (Böcher un Heffje)
 
== Sport ==
[[1981 (Johr)|1981]] han die Fraue vum [[SSG09 Bergisch Gladbach]] em Foßball de Weltpokal jewonne.
 
== Koltur ==
En de ''[[Villa Zanders]]'' jitt et alle naslang Kunsausstellunge. Dat koss Jeld. Un en Zigge, wo se all vum Spaare schwaade, weed de Kultur allemolde zeeesch jestriche. Su es et och bei de Villa Zanders. De Stadt kann dat Huus nit mieh finanzeere. Ene Förderverein hät protesteet. De Öffnungszigge weede reduzeet. Dat Personal arbeid nor noch ehrenamplisch. Un Sponsoren weede jesök.
 
== Museum ==
*[[Schulmuseum Katterbach]] (En de Sammlung Carl Cüppers ka'mer ahl Schiefertäfelche, Jriffele, Schullranze, Fiebele un Belder för an de Wäng besichtije. Wä Loss hät, kann hee noch ens de Schullbank dröke.)
*[[Rheinisches Industriemuseum]] - Papiermühle Alte Dombach (En der ahle Papierfabrik kritt mer verzallt un demonstreet, wie Papier jemaat weed. En jroße Papiermaschin vun [[1900 (Johr)|1900]] ka'mer hee beluure.)
*[[Bergisches Museum für Bergbau, Handwerk und Gewerbe]] in Bensberg (Av un zo weed hee jezeich, wie die ahle Handwerker jearbeid han. Dann weed zom Beispill Brut jebacke. Noher ka'mer dat fresche Brut kaufe un met noh Hus nemme.)
 
== Vekehr ==
Üvver de Autobahne {{A|1}}, {{A|3}} un {{A|4}} kütt mer janz flöck noh Jläbbisch. En 20 Minutte es mer met der S-Bahn en [[Kölle]].
 
== Lück, die mer kennt ==
* [[Heidi Klum]]. Dat Topmodel kütt av un aan noh Hus noh Jläbbisch bei sing Eldere. Et schöne Heidi es och ad ens em Jläbbischer un em [[Kölle|kölsche]] [[Fastelovendszoch]] metjejange.
 
== Websigge ==
* et [http://www.stadtarchiv-gl.de/ Stadtarchiv]
 
Reih 76:
[[hr:Bergisch Gladbach]]
[[it:Bergisch Gladbach]]
[[ja:ベルギッシュ・グラトバッハ]]
[[kk:Бергиш Гладбах]]
[[lt:Bergiš Gladbachas]]
Di Sigg heh stamp vun „https://ksh.wikipedia.org/wiki/Jläbbisch“.